تعامل جسم و روان در سالمندي

تعامل جسم و روان در سالمندي

تعامل جسم و روان در سالمندي مهم نيست چند سال داريد، كافي است كه از همين لحظه بيشتر مراقب سلامت خود باشيد تا در سالهاي بعد، از زندگي سالمتر و با نشاط تري برخوردار شويد.

پيري به معناي بازنشستگي، پدر و مادر بزرگ شدن، يا رسيدن به سن خاص سالمندي نيست. اگر چه جسم شما پير است اما ذهن شما تا هر زمان كه اراده كنيد، جوان خواهد ماند.

حفظ سلامت روان سالمندان در دنياي مدرن امروزي يكي از امور مهم است. سالمندي بيماري نيست، بلكه مرحله اي از چرخه زندگي است و مسائل خاص خود را دارد . از مشخصه پير شدن، نزول تدريجي عملكرد برخي از دستگاههاي بدن نظير قلبي عروقي، تنفسي، ادراري، تناسلي، غددي، و ايمني است.

پيرشدن به معناي پير شدن سلولها است. هر سلول دوره عمر مشخص دارد و عوامل ژنتيك و محيط در آن موثرند، كليد اصلي سلامت روان در سالمندان، سلامت جسم در اين افراد است، سلامت جسم و روان در سالمندان رابطه اي دو سويه است. افراد با مشكلات و بيماريهاي جسمي نظير ديابت، بيماري قلبي، فشار خون، آرتروز و نظاير آن در معرض اختلالات روانپزشكي بيشتري هستند .

جسم و روان ، دو جنبه از وجود انسان هستند كه با تأثير مداوم بر همديگر، وضعيت يكي از آنها مي تواند تعيين كنندة وضع ديگري باشد بيماريهاي جسمي توانا يي جسماني و عملكرد را دچار اختلال مي كند وبراي بيمار وضعيت نااميدكننده اي بوجود مي آورد كه منجربه كاهش اعتمادبه نفس و اميدواري او خواهد شد .

از آنجا كه بيمار در مدت بيماري جسمي خود نمي تواند كارآيي هاي هميشگي جسماني خود را داشته باشد و بسياري ازفعاليتهايش محدود مي شود ، اين وضعيت او را دچار اضطراب، خشم وافسردگي كرده و وي را با فشار روحي و بحران رواني مواجه مي سازد .در اين شرايط، فرد از نظر رواني آسيب پذير شده و ابتلاء به اختلال رواني دور ازانتظار نيست .

مثلاً بيمار مبتلا به سرطان به دليل علائم ناتوان كنندة بيماري،ممكن است توان سازگاري با شرايط اين بيمار ي و اميد به زندگي خود را ازدست داده و دچار افسردگي شديد شود بيماريهاي جسمي مزمن؛ زمينه ساز اختلالات رواني در سالمندان از جمله مهمترين بيماريهاي جسمي مزمن درسالمندان كه مي توانند زمينه ساز بروز اختلالات رواني شوند، مي توان به موارد زير اشاره كرد : سرطان بيماريهاي قلبي و عروقي اختلالات ريوي نارساييهاي مزمن كليه ،دياليز بيماريهاي مزمن استخواني و مفصل (آرتروز، روماتيسم) مشكلات رواني ناشي از بيماريهاي مزمن در سالمندان سالمندان مبتلا به بيماريهاي مزمن جسمي و صعب العلاج به دليل وضعيت دشوار وناكام كنندة بيماري دچار اختلالات و مشكلات رواني متعددي مي شوند كه ازجمله مهمترين و شايعترين آنها ، اضطراب و افسردگي است . در اينجا به اختلالات و مشكلات رواني كه سالمندان مبتلا به بيماري مزمن جسمي با آن روبرو مي شوند، اشاره مي كنيم :

افسردگي

احساس خشم

سوگ و فقدان

احساس گناه

فكر به خودكشي يا اقدام به آن

اضطراب

احساس تنهايي، انزوا و طرد شدگي

اختلال خواب

اختلال اشتها

اختلال شناختي

اختلال جنسي

تغيير شخصيت

اختلال كاركرد هوشي

اختلال تكلم

اعتياد

شوك

انكار بيماري

احساس عدم كنترل بدن و شرايط بيماري

استرس بيماري سالمندان را تشديد ميكند در طولاني مدت استرس نيروي دفاعي بدن را از بين ميبرد و چون سا لمند خودش هميشه دچار مشكل است در مقابل بيماريهاي رواني و استرسهاي مجدد رواني، عاطفي كاملا آسيبپذير ميشود.

فشار رواني موضوع بسيار مهمي است كه در مورد آن تحقيقات زيادي انجام شده كه اثرات آن بيشتر از خود سالمند بر روي خانوادهاش مشخص ميشود و فكر ميكنم كمتر فردي وجود داشته باشد كه خواه ناخواه در طول زمان دچار استرس نشده باشد.

اثرات سوئي كه استرس بر روي بيماريها و روي فرد دارد ممكن است موقت يا طولاني مدت باشد به عنوان مثال : سالمندي كه در حالت عادي در حال غذا خوردن است اگر دچار استرس محيطي، رواني و رفتاري شود اولين چيزي كه ممكن است اتفاق بيفتد اين است كه از غذا خوردن امتناع ميكند كه به مرور نيروي جسمي او از بين ميرود.

اين در حالي است كه فرد بيماري خاصي نداشته باشد، حال اگر دچار بيماري مانند پر فشار ي خون باشد وارد شدن استرس ناگهاني موجب تشديد بيماري او مي شود كه ميتواند منجر به سكتههاي مغزي، قلبي يا حتي مرگهاي ناگهاني شود.

به محض اينكه بيمار سالمند دچار استرس شود خلق و خوي او عوض ميشود و با فردي كه از او نگهداري ميكند يا خانواده درگير مي شود. در تعاريف پيري يك تئوري وجود دارد كه ميگويد پيري به علت كم شدن نيروي دفاعي بدن ايجاد ميشود. در تمام تحقيقات علمي ثابت شده كه در طولاني مدت استرس نيروي دفاعي بدن را از بين ميبرد و چون سالمند خودش نيزدچار مشكل است در مقابل بيماريهاي رواني و استرسهاي مجدد رواني، عاطفي كاملاً آسيبپذير ميشود .

استرس آستانه تحمل را پايين مي آورد و به مرور اثرات سوء بيماري را شديدتر و پايدارتر مي كند . تجارب علمي ثابت كرده كه فرد سالمند با وجود استرس در برابر بيماريهاي جسمي و عفوني قدرت خود را از دست ميدهد كه مستقيم براي خانواده اثرات سوء خواهد داشت.

مثلاً در مورد بيماران مبتلا به آرتروز، عفونتهاي حاد، بيماريهاي ريوي، قلبي وقتي استرس وارد ميشود دچار افسردگي هم مي شوند كه در پي آن علائم بيماري تشديد شده و درمان مشكلتر مي شود.

پدربزرگ و مادربزرگ عزيز : اگرچه جسم شما پير ميشود اما ذهن شما،تا هر زمان كه اراده كنيد جوان خواهد ماند.اگر اميد به داشتن عمري طولاني داريد ، سرشار از شادابي، خوش طبعي وروابط اجتماعي محكم باشيد آن هنگام است كه اين طرح ذهني تامدت زيادي آينده شما را رقم خواهد زد.

شوخ طبعي وقدرت كنار آمدن بامشكلات وتغييرات به شما كمك مي كند از پس هر مشكلي بر آييد.سلامت روان در سالمندي بستگي به چگونگي مواجهه با تغييرات بدن در اين دوران دارد.اين بدان معنا نيست كه افراد مسن هيچ بيماري ي ا مشكلي را تجربه نمي كنند بلكه منظور آن است كه كنترل ودرمان به موقع علايم وبيماريها منجر به افزايش كيفيت زندگي خواهد شد.